سید خلیل عالی‌نژاد (۲۱ خرداد ۱۳۳۶، صحنه – ۱۳۸۰ یوتبری، سوئد) نوازنده ، خواننده ، شاعر و آهنگساز کرد اهل ایران و یکی از چهره های دینی مردم یارسان بود

زندگی

سید خلیل عالی‌نژاد در ۲۱ خرداد ۱۳۳۶ در شهر صحنه در استان کرمانشاه در خانواده‌ای از پیران یارسان متولد شد. پدرش سید شاهمراد عالی‌نژاد، نوازنده تنبور بود.

سید خلیل آموختن تنبور را نزد سیّد نادر طاهری آغاز کرد و پس از ۲ سال نزد سید امرالله شاه ابراهیمی رفت. وی همچنین از آموزش امیر حیاتی نیز بهره برد و بعدها نزدعابدین خادمی آموزش خود را ادامه داد. سید خلیل عالی‌نژاد در این دوره و به صورت همزمان سرپرستی گروه صحنه را نیز بر عهده گرفت. وی در سال ۱۳۷۵ وی پس از اتمام تحصیلات عمومی به دانشگاه رفت و از دانشگاه هنر در رشتهٔ موسیقی فارغ‌التحصیل شد.

فعالیت

سید خلیل عالی‌نژاد بر ردیف موسیقی دستگاهی ایران تسلطی کافی داشت. او آواز را از مکتب میرزا حسین خادمی آموخته بود و از نادر نادری دف آموخت و تار را از کیخسرو پور ناظری، نواختن تارش به شیوه نوازندگی مکتب برومند نزدیک بود و پرده‌گیری‌ها و زخمه‌های شمرده و جمله‌بندی‌هایش در سه تار، شیوهٔ نوازندگی یوسف فروتن را به یاد می‌آورد. سید خلیل همچنین علاوه بر نوازندگی تنبور به ساخت تنبور و سه‌تار نیز پرداخته‌است و ساخته‌های او با مهر شیدا محصول کارگاه مشترک به همراه عبدالرضا رهنما و بعد از سال ۱۳۷۰ در کارگاه شخصیش با مهر قلندر موجود است.

در اوایل دهه ۶۰ گروه تنبور شمس به سرپرستی کیخسرو پورناظری تشکیل شد و عالی‌نژاد به جمع این گروه پیوست. حاصل همکاری با گروه تنبور شمس، تکنوازی و جواب آواز ماندگار سید خلیل در کاست صدای سخن عشق بود که با صدای شهرام ناظری انتشار یافت.

در اواسط دهه ۷۰ سید خلیل خود گروه باباطاهر را تشکیل داد و اعضای گروه باباطاهر در اجلاس هنرهای دینی (۱۳۷۵ تهران) برنامه‌ای اجرا کردند که ویدئو آن به نام زمزمهٔ قلندری به نفع خیریه کهریزک دراختیار علاقه‌مندان قرار گرفت. در سال ۱۳۷۱ سیدخلیل به وصیت احمد عبادی برای شرکت در مراسم خاکسپاری او به تهران رفت و پس از آن دیگر هیچ‌گاه به دیار خود بازنگشت.

او علاوه بر خوانندگی و تنبورنوازی، سه‌تار هم می‌نواخت و در نواختن این ساز چیره‌دست بود. او در سال ۱۳۷۶ به جشنوارهٔ موسیقی حماسی آمد. وی در آنجا زیر بغل استاد و پیر خود درویش امیر حیاتی را گرفت و او را به صحنهٔ تالار اندیشه آورد تا به نواختن تنبور بپردازد. خودش نیز در بخشی از برنامه مقام‌های سوار سوار، سماع رقم چهارم، جلوشاهی و خان امیری را اجرا کرد و به دلیل ارائهٔ ماهور ایلامی و عالی‌مکان که برای اولین بار انجام شد مورد تشویق تماشاگران قرار گرفت.

درگذشت

عالی‌نژاد پس از چندین سال ماندگاری در تهران در سال ۱۳۷۹ برای شش ماه به سوئد رفت و برای یک سال نیز اقامتش را تمدید کرد. عاقبت تنها چند هفته پیش از برگشتن به ایران در ۲۷ آبان ۱۳۸۰ در شهر گوتنبرگ سوئد، به دست افراد ناشناس به قتل رسید و خانه و جسم بی‌جانش نیز به آتش کشیده‌شد.

آثار جمع‌آوری شده از این هنرمند در سایت خصوصی به شکل زیر است: