عباس ملک‌زاده میلانی (زاده ۱۳۲۸ در تهران) مورخ، ایران‌شناس، پژوهشگر و نویسنده ایرانی ساکن آمریکا است. میلانی مدیر برنامهٔ مطالعات ایرانی در دانشگاه استنفورد و استاد فراخوانده دانشکدهٔ علوم سیاسی آن دانشگاه است. او همچنین همکار و یکی از سرپرستان پروژه دموکراسی ایران در مؤسسه هوور است.

او به دلیل انتشار کتاب‌های معمای هویدا و نگاهی به شاه به شهرت رسید که این کتاب‌ها به دلیل استقبال زیاد تاکنون به چند زبان ترجمه شده و به چاپ رسیده‌اند. او به عنوان یک مورخ به بررسی تحولات سیاسی در تاریخ معاصر و نیز دوران پادشاهی محمدرضا پهلوی می‌پردازد.

دوران تحصیل و تدریس

میلانی در ۱۳۴۵ از دبیرستان فنی اوکلند فارغ‌التحصیل شد و مدرک لیسانس خود را در رشته علوم سیاسی و اقتصاد از دانشگاه برکلی، کالیفرنیا دریافت نمود و در ۱۹۷۴ دکترای خود را در رشته علوم سیاسی از دانشگاه هاوایی گرفت. او پس از اخذ مدرک دکتری، در سال‌های ۱۳۵۴–۱۳۵۶ استاد دانشگاه ملی ایران (دانشگاه شهید بهشتی کنونی) شد.

او همچنین از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۶ استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران بود. پس از آن نیز مدتی استاد تاریخ و علوم سیاسی و رئیس دانشکده در دانشگاه نوتردام دو نامور در کالیفرنیا بود، تا این که در سال ۱۳۸۰ به عنوان یکی از پژوهشگران مؤسسه هوور انتخاب شد و بدین ترتیب نتردام را به مقصد استنفورد ترک کرد.

فعالیت‌های سیاسی در دوران دانشجویی

عباس میلانی در سال ۱۳۵۶ به اتهام عضویت در سازمان‌های کمونیستی، بدست ساواک دستگیر و در دادگاه نظامی به یک سال زندان محکوم شد.

فعالیت‌های نویسندگی

عمده آثار میلانی در زمینه تاریخ سیاسی است. از کارهای نخست او، ترجمه کتاب مرشد و مارگاریتا بود. بعدها کتاب معمای هویدا از او در ایران و خارج ایران بحث‌های زیادی برانگیخت اما مهم‌ترین کتاب او تجدد و تجدد ستیزی در ایران است.

در سال ۲۰۰۹ میلادی، دانشگاه سیراکیوز اقدام به انتشار کتابی در حیطه تاریخ معاصر ایران به قلم عباس میلانی کرد. کتاب ایرانیان نامدار، عنوان کتابی است که به نقش افراد اثرگذار در دوران سلطنت محمدرضا شاه پهلوی می‌پردازد.

در ژانویهٔ سال ۲۰۱۱ میلادی، کتاب میلانی به نام شاه محمدرضا پهلوی دربارهٔ زندگی محمدرضاشاه پهلوی در آمریکا به زبان انگلیسی منتشر شد. نسخه فارسی و کاملتر و اصلی این کتاب در سال ۲۰۱۳ میلادی با نام نگاهی به شاه در کانادا، اروپا و آمریکا چاپ شد. این کتاب مستند نگاهی بی‌طرفانه به آخرین پادشاه ایران دارد. همزمان با این نسخه، چاپ مخدوشی از ترجمهٔ انگلیسی کتاب در ایران به‌طور غیرقانونی انتشار یافته‌است که مورد تأیید نویسنده (عباس میلانی) نیست. در همین راستا نسخهٔ فارسی اصلی و مورد تأیید نویسنده علاوه بر نسخه چاپی آن، به صورت آنلاین (به‌طور رایگان برای ایرانیان داخل ایران) نیز در اختیار خوانندگان قرار گرفته‌است.

صادق زیباکلام کتاب محمدرضا پهلوی را بی‌طرفانه، واقع‌بینانه و حاوی ناگفته‌ها و نکات درستی دربارهٔ زندگی محمدرضا شاه می‌داند.

نوشتن مقاله دربارهٔ لزوم آزاد شدن فرهاد میثمی

در ۵ دسامبر ۲۰۱۸ (چهارشنبه، چهاردهم آذرماه ۱۳۹۷) وی به همراه فرانسیس فوکویاما، لَری دایموند و مایکل مک فاول در مقاله‌ای در روزنامه واشینگتن‌پست، خواستار آن شدند که «شهروندان نگران، فعالان و سازمان‌های حقوق بشر و دولت‌های دموکرات جهان» از رهبران ایران بخواهند که «فرهاد میثمی بلافاصله آزاد شود و تحت مراقبت‌های پزشکی مستقل قرار گیرد».

کتاب‌ها

• ریگان و پایه‌های قدرت او – ناشر: شرکت کاسیا – آذر ۱۳۶۰
• ترجمهٔ مرشد و مارگاریتا اثر میخائیل بولگاکف
• تجدد و تجدد ستیزی در ایران (۱۹۹۹ میلادی)
• ابوالهول ایرانی (معمای هویدا) (۲۰۰۰ میلادی) انتشارات اختران
• ایرانیان نامدار (۲۰۰۹ میلادی)
• محمدرضا پهلوی (۲۰۱۱ (میلادی)) in English
• نگاهی به شاه (۲۰۱۳ میلادی) به زبان فارسی – ناشر شرکت کتاب
• جریان‌های اصلی در مارکسیسم، برآمدن، گسترش و فروپاشی (۳ جلدی) – ناشر آگاه
• چند گفتار دربارهٔ توتالیتاریسم، مقالاتی از داستایفسکی، نچائف، میلوش، کوندرا، کولاکوفسکی- نشر آتیه
• بنیادهای مسیحیت – کارل کائوتسکی – نشر امیر کبیر
• ایران در گذر روزگاران در گفتگو با مسعود لقمان
• انسان گرایی در سعدی
• سرو ایرانی و جوانه‌های تجدد

آثار جمع‌آوری شده از این هنرمند در سایت خصوصی به شکل زیر است: