منو
دسته: کمال سامع
کمال سامع (زاده ۲۳ اسفند ۱۳۲۲، اصفهان – درگذشته ۲ اردیبهشت ۱۳۶۱، تهران) موسیقی‌دان و نوازنده زبردست نی بود.
زندگی‌نامه
کمال سامع در محله خواجوی اصفهان متولد شد. او در مدرسه پهلوی اصفهان در مقطع ابتدایی تحصیل نمود. در طی این زمان گرایش به نقاشی سیاه قلم پیدا کرد. مقطع دوره متوسطه را در دبیرستان ادب در رشته طبیعی تحصیل کرد و در دبیرستان فرهنگ با مدرک دیپلم فارغ‌التحصیل شد.
در این دوره بود که به موسیقی علاقه‌مند شده و در کلاسهای استاد حسین یاوری (زاده ۱۲۸۵ درگذشته ۱۳۵۷) حضور پیدا کرد و سبک و سیاق نی نوازی را از ایشان آموخت.
وی یکی از اساتید و نوازنده نی و هم عصر و دوران اساتیدی همچون تاج اصفهانی، کسایی، عباس غازی اصفهانی، عباس مدینه ای و نکوزاده بود.
وی بعلت صاحب سبک بودن در نوازندگی نی مورد توجه بود. وی از سال ۱۳۴۳ تا ۱۳۴۷ در ارکستر دانش آموزان مدارس اصفهان همراه با هنرمندان آن زمان سهیلیان، نورده، طلاکش، سعادتی، تابش و حسین امیدی فعالیت هنری داشت. این ارکستر تحت نام کلوپ هنری مدارس اصفهان فعالیت می‌کرد.
در همین زمان بود که سه بار رتبه اول نوازندگی را در مسابقات هنری دانش آموزان اصفهان بدست آورد و به اردوی سراسری در رامسر رفت. در آنجا بود که با بسیاری از اساتید موسیقی آشنا شد. رادیو اصفهان نیز قطعاتی از نواختن نی او را تحت نام کمال اصفهانی پخش کرد که متأسفانه اکنون آن نوارها در دسترس نیست.
با تأسیس خانه جوانان اصفهان در سال ۱۳۴۴ به مدیریت حبیب‌الله اشراقی، کمال سامع به اتفاق دوستان موسیقی خود، مسعود امیدی (سنتور)، مروی، ناصر مرتضوی، حسین پورابوطالبی، رضا قربانیان، فرامرز کاظمی، خسرو چناریان، ناصر خیام باشی، جمشید برازنده و مجتبی شجاعی به خانه جوانان رفت و در آنجا در شب‌های با شکوه فرهنگی کنسرت اجرا می‌کردند.
کمال سامع در سال ۱۳۴۸ به تهران رفته و فعالیت هنریش را در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی سنتی ایران ادامه داد. این مرکز در سال ۱۳۴۷ به مدیریت داریوش صفوت تأسیس شده بود که وابسته به سازمان رادیو و تلویزیون بود و تا سال ۱۳۵۹ بعهده ایشان بود. صفوت با گرد آوردن برخی اساتید موسیقی ایران چون نورعلی خان برومند، سعید هرمزی، عبدالله خان دوامی، محمود کریمی و یوسف فروتن و … توانست گروهی از هنرجویان نخبه را پرورش دهد و تحویل جامعه موسیقی دهد. در این مرکز دستگاه‌ها، گوشه‌ها، ریزه کاریها و رموز موسیقی سنتی به جوانان شیفته و با استعدادی که در دانشکده هنرهای زیبا تحصیل کرده بودند، زیرنظر استاد نورعلی خان برومند آموزش داده می‌شد. کمال سامع در سال ۱۳۴۸ در این مرکز پذیرفته شد و به جمع هنرمندانی مانند داوود گنجه ای، عبدالمجید کیانی، ناصر فرهنگ فر، جلال ذوالفنون، حسین علیزاده، پرویز مشکاتیان، داریوش طلایی، رضا شفیعیان، محمدرضا شجریان، محمدرضا لطفی، مارتا مانی زاده و… پیوست.
محمدرضا لطفی در گفتگویی تحت عنوان «ناگفته‌های محمد رضا لطفی از مرکز حفظ و اشاعه موسیقی» که در تاریخ ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۳ در سایت مرکز پژوهشهای ایرانی و اسلامی منتشر شده‌است، در رابطه با این مرکز و اجرای برنامه موسیقی در ششمین جشن هنر شیراز می‌گوید:
ما هم در فاصله ۶ تا ۸ ماه با استاد برومند در قالب دو گروه کار کردیم. سرپرستی یک گروه را من برعهده داشتم و خانم مانی‌زاده، ناصر فرهنگفر، حسین علیزاده، محمد مقدسی و حسن (کمال) سامع با ما بودند و سرپرستی گروه دیگر را ذوالفنون برعهده داشت که مجید کیانی، داریوش طلایی و ناصر فرهنگفر و… او را همراهی می‌کردند. ما کارهای درویش‌خان را تمرین می‌کردیم و این آثار را برومند به من یاد می‌داد و من با گروه کار می‌کردم و نهایتاً برومند کنترل می‌کرد. رضوی سروستانی با گروه ذوالفنون، سه گاه طاهرزاده را اجرا می‌کرد و محمدرضا شجریان هم با گروه ما، ماهور را اجرا می‌کرد. من در همان تاریخ با شجریان آشنا شدم. در هر صورت ما به جشن هنر رفتیم و برنامه بسیار خوبی اجرا کردیم. در اصل جوانان فستیوال شیراز، خارجی‌ها و همه و همه برای اولین بار موسیقی‌ای را می‌شنیدند که بیش از ۵۰ سال از شنیدن آن فاصله گرفته بودند.
کمال سامع در ششمین دوره جشن هنر شیراز در سال ۱۳۵۱ همراه با محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، مارتا مانی زاده، محمد مقدسی، ناصر فرهنگ فر و محمدرضا شجریان شرکت کرد و کنسرت (باغبان حرامت باد) با صدای استاد شجریان را اجرا کردند.
کمال سامع در دهه ۵۰ شمسی چندین برنامه برای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اجرا کرد. از جمله کارهای شاخص آلبوم دیلمان با صدای شجریان و نی سامع بود.
وی همچنین یکی از اعضای گروه اصغر زند وکیلی بود که هر هفته در میامی برنامه موسیقی اجرا می‌کردند. این گروه در تابستان سال ۱۳۵۵ در تلویزیون ملی امشب شب مهتابه را به‌صورت زنده اجرا کردند.
از جمله کارهای مورد توجه رادیویی فعالیت‌هایی بود که با نادر گلچین به‌صورت مشترک انجام دادند.
درسال ۱۳۵۴ به اهتمام کامبیز روشن روان، گویندگی نیکو خردمند، خوانندگی محمدرضا شجریان و نی کمال سامع، چندین صفحه گرام درخصوص آموزش دستگاه‌های موسیقی ضبط و منتشر شد با عنوان دستگاه چهارگاه و نغمه افشاری و آلبوم آواز در دو کاست. از دیگر اساتیدی که در این مجموعه هنرمندی کردند.سنتور: اسماعیل تهرانی تار: هوشنگ ظریف کمانچه: رحمت‌الله بدیعی عود: محمد دلنوازی سه‌تار: مهربانو توفیق
از شاخص‌ترین کارهای وی آلبوم دیلمان و همکاری با محمدرضا شجریان است.
آثار جمع‌آوری شده از این هنرمند در سایت خصوصی به شکل زیر است:
ردیف‌های موسیقی ایران از مجموعه‌ی صدا برای نوجوانان – مرکز موسیقی کانون
ردیف‌های موسیقی ایران از مجموعه‌ی «صدا برای نوجوانان» با آواز: محمدرضا شجریان و نوشته، انتخاب و نظارت: کامبیز روشن‌روان که در سال انتشار: ۱۳۵۴ منتشر شده‌اند
